خشکسالی زودهنگام در فریدونکنار؛ نگرانی شالیکاران از کم آبی پیش از نشاکاری

در سال‌های اخیر، کم آبی به یک چالش جدی برای برنجکاران مازندران تبدیل شده است، اما بروز این مشکل در فریدونکنار و سایر مناطق استان قبل از آغاز نشاکاری، به‌ویژه نگران‌کننده به نظر می‌رسد. با مشاهده نشانه‌ها و آمارهای منتشر شده از سوی سازمان آب منطقه‌ای، به نظر می‌رسد که بارش‌های برف و باران در زمستان گذشته به حد کافی نبوده و احتمال بروز خشکسالی در فصل زراعی جاری به شدت افزایش یافته است.

کشاورزان فریدونکنار به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق تولید برنج در مازندران، با نگرانی به وضعیت آبیاری شالیزارهای خود می‌نگرند. در حال حاضر، دبی برخی از رودخانه‌های استان به حدی کاهش یافته که به صفر رسیده است. در بخش لاله آباد بابل، که با حدود هفت هزار هکتار بیشترین سطح زیر کشت برنج را در استان دارد، عدم جریان آب در رودخانه‌ها باعث شده تا کشاورزان از جدی بودن خشکسالی در این فصل نگران شوند.

کاهش روان آب رودخانه هراز، که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین منابع آبی مازندران شناخته می‌شود، به نوبت‌بندی طولانی مدت رهاسازی آب این رودخانه منجر شده است. این وضعیت به کشاورزان فشار بیشتری وارد کرده و آن‌ها را مجبور به استفاده از پمپ‌های آب چاه‌های نیمه عمیق برای آبیاری شالیزارهای خود کرده است. طبق اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران، آب شالیزارهای دشت هراز، که نیمی از سطح زیر کشت برنج استان را شامل می‌شود، باید از رودخانه هراز تامین شود. این دشت شامل شالیزارهای شهرستان‌های آمل، بابل، فریدونکنار، محمودآباد و بابلسر است.

مقدمات کشت برنج در مازندران از اواخر اسفند ماه با خزانه‌گیری آغاز می‌شود و نشاکاری در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ادامه می‌یابد. در این میان، کشت برنج در مناطق غربی و مرکزی مازندران، که بیشترین سطح شالیزارها را دارند، زودتر از سایر مناطق آغاز می‌شود و به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب‌تر، زودتر نیز به بار می‌نشیند.

دوره کاشت، داشت و برداشت شالی در مازندران به طور معمول بین ۷۵ تا ۹۰ روز است و شالیزارها از زمان نشاء تا به بار نشستن محصول به بیشترین میزان آب نیاز دارند. به همین دلیل، کشاورزان فریدونکنار با نگرانی از کمبود آب، به استفاده از چاه‌های کشاورزی روی آورده‌اند. برخی از شالیکاران در این منطقه نسبت به آبیاری زودهنگام شالیزارها با پمپاژ آب‌های زیرزمینی ابراز نگرانی کرده و اعلام کردند که نوبت بندی و رهاسازی آب در رودخانه‌ها باید به گونه‌ای مدیریت شود که از کمبود آب جلوگیری شود.

کشاورزان به این نکته اشاره کردند که در صورت خشک شدن زمین‌های شالیزاری، نیاز به آب برای جبران این کمبود تا چهار برابر بیشتر خواهد شد. به همین دلیل، آن‌ها به استفاده از پمپ‌های آب چاه‌های کشاورزی روی آورده‌اند تا بتوانند نیاز آبی زمین‌ها را تامین کنند. در عین حال، آن‌ها وضعیت آب‌دهی چاه‌های کشاورزی را مطلوب ارزیابی کرده‌اند، اما به این نکته نیز اشاره کردند که حل مشکل کمبود آب با استفاده از چاه‌های کشاورزی به معنای افزایش هزینه‌ها و کار بیشتر برای کشاورزان است.

علی محمد رمضانی، مسئول برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران، ضمن تایید کم آبی و روشن شدن موتور پمپ‌های کشاورزان دشت هراز، وضعیت رشد بوته‌های نشا برنج را در خزانه‌ها و بانک نشا مطلوب توصیف کرده و گفت که هم‌اکنون عملیات شخم و شیار که از بهمن ماه سال گذشته آغاز شده، به ۹۰ درصد رسیده است. وی همچنین اعلام کرد که عملیات بذرپاشی که از دهه دوم اسفند سال گذشته در خزانه‌ها آغاز شده، اکنون به ۷۰ درصد پیشرفت کرده و در حوضه آبریز هراز، این آمار به ۹۵ درصد رسیده است.

به گفته رمضانی، صددرصد خزانه‌های بذرپاشی شده برنج برای پیش رس کردن و مقابله با سرمای بهاره به صورت جوی پشته‌ای و با پوشش نایلونی تحت مراقبت قرار گرفته‌اند. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش کشاورزان برای مقابله با چالش‌های پیش رو و حفظ تولید برنج در فریدونکنار و دیگر مناطق مازندران است، اما شرایط آبیاری و کمبود منابع آبی همچنان بزرگ‌ترین چالش پیش روی آن‌ها باقی مانده است.